اختلالات ادراری و مشکلات دفع در بیماری ام اس

اختلالات ادراری یکی از مشکلاتی است که اکثر بیماران ام اس با آن مواجه میشوند. دستگاه ادراری از اجزای زیر تشکیل شده است

کلیه ها
میزنای
مثانه
پیشابراه
مجرای خروجی.

انواع اختلالات مثانه:
۱. اختلال ذخیره ادرار: یکی از علل این اختلال انقباضات زودرس عضله دترسور مثانه میباشد که ناشی از حساسیت بیش از حد مثانه و گیرنده های عصبی آن به مقادیر جزیی ادرار ذخیره شده است.به علت آسیب رشته های عصبی پیام آور که پیام های مغزی را از راه نخاع هدایت میکنند تا حدی انجام عمل دفع از کنترل فرد خارج شده و باعث فوریت دفع ادرار میشود. اغلب بیماران این علائم را بیان میکنند:
فوریت در دفع ادرار، تکرر ادرار، شب ادراری، بی اختیاری

۲. اختلال در تخلیه:
در این حالت وقتی که عضله دترسور منقبض میشود اسفنکتر جهت تخلیه شل نمیشود. این امر جریان ادرار را کند و یا قطع میکند و مثانه به طور ناکامل تخلیه میشود.

اختلالات ادراری و مشکلات دفع در بیماری ام اس

 علايم اختلال در تخليه مثانه :
بیماران مبتلا به ام اس اغلب احساس میکنند که مثانه آنها خالی نیست.اگر برای بار دوم نیاز به تخلیه پیدا کنند تنها با یک فاصله کوتاه همان میزان ادرار را تخلیه میکنند.
افرادی ک فکر میکنند مثانه آنها خالی نشده اغلب درست فکر میکنند. ادرار باقیمانده در مثانه، حجم باقیمانده نام دارد. میزان حجم باقیمانده باعث انقباضات بیشتر مثانه و تحریک آن میشود که خود باعث تکرر و ضرورت در دفع ادرار میشود.

۳. اختلال توام
در این حالت اختلالات ذخیره ادرار و تخلیه ادرار باهم وجود دارند. این اختلال در نتیجه عدم هماهنگی عضلات دستگاه ادراری دخیل در دفع ادرار به وجود می آید.
نتیجه این امر تخلیه غیر موثر ادرار و بروز علائم زیر میباشد:

  1. فوریت در دفع ادرار
  2.  تاخیر در دفع ادرار
  3. دفع ادرار به صورت قطره قطره و نیاز به زور زدن جهت ادرار کردن
  4.  بی اختیاری ادرار

۴. عفونت مجرای ادرار
اگر چه هر فردی شانس ابتلا به عفونت ادراری را دارا میباشد، بروز آن در بیماران مبتلا به ام اس به علت عدم تخلیه کامل ادرار و وجود ادرار باقیمانده در مثانه بیشتر است.

ادراری که در مثانه به جا میماند با گذشت زمان به محیطی مناسب جهت رشد و تکثیر میکروبها تبدیل میگردد.علائم عفونت ادراری به شرح زیر است:

  • فوریت در دفع ادرار
  • تکرر ادرار
  • سوزش ادرار
  • درد پشت یا پهلوها
  • تب
  • اسپاسم عضلانی
  • بدبو و تیره شدن ادرار

گاهی افرادی که عفونت ادراری دارند به علت بروز تب و افزایش دمای بدن علائمی مشابه علائم بود ام اس را تجربه میکنند که در حقیقت عود نمی باشد بلکه تقلیدی از حمله ام اس است، به همین دلیل به آن عود کاذب میگویند. با درمان عفونت، این علائم نیز برطرف میگردد.

به علت اشتراک علائم بین سایر بیماری ها به ویژه عفونت ادراری با عوارض ناشی از بیماری ام اس، ابتدا باید آنها را کنار گذاشت. پس از آن پزشک جهت تعیین نوع اختلال زمینه ای ناشی از ام اس ممکن است از آزمایشات بالینی متعدد سود جوید‌.

اگر در ازمایش ادرار وجود عفونت تایید شد، وضعیت تخلیه مثانه بیمار یا همان اندازه گیری حجم باقیمانده باید حتما مورد بررسی قرار گیرد.

اگر حجم باقیمانده بیش از ۱۰۰ سی سی باشد باید از راه هایی جهت بهبود تخلیه مثانه مثل سونداژ شدن استفاده نمود.

 درمان های دارویی:

سونداژ توسط خود بیمار:

سونداژ شامل وارد کردن یک لوله پلاستیکی نازک به مجرای ادرار جهت تخلیه مثانه است. سوندها انواع مختلفی دارند: زنانه، مردانه، یکبار مصرف و چندبار مصرف.

پيشنهاد ميشود :

به میزان کافی مایعات بنوشید. نوشیدن کم مایعات ادرار را غلیظ ار میکند و مثانه را تحریک میکند.

تمرینات کف لگن به فرد در کنترل و نگهداشتن ادرار کمک میکند.

آب تمشک و قرص های حاوی عصاره آن در درمان مشکلات مثانه ميتواند موثر باشد.

موارد ديگر :

تزریق بوتاکس به دیواره مثانه در مهار انقباضات مثانه موثر است البته در صورت صلاحديد پزشك مغز واعصاب .

بیماران مبتلا به ام اس بیشتر درگیر یبوست و بی اختیاری مدفوع میشوند. . .زمانی که اعصاب در بیماری ام اس تخریب میشود کنترل ارادی عضلات کمتر شده و رفلکسها تغییر میکند.

برخی دیگر از عوامل یبوست داروهای ام اس است.

گاهی اوقات عوامل روانی نیز تاثیر گزارند. مثلا فرد به علت سختی دفع مدفوع از دسشویی رفتن صرفنظر می‌کند. و اگر نسبت به بی اختیاری اضطراب داشته باشند همین باعث تشدید بی اختیاری میشود.

ممکن است مشکلات روده ای مربوط به برخی دیگر از بیماریها باشند و ام اس در آنها دخیل نباشد. در صورت داشتن یکی از علائم زیر با پزشک خود مشورت کنید:

تغییرات دائم عادات روده ای بیش از ۴ هفته بصورت اسهال یا یبوست

خونریزی دائم از مقعد بدون وجود زخم، درد، تورم یا خارش در اطراف آن

درد شدید و یا توده در شکم

خستگی مفرط بدون علت واضح

اجابت مزاج در افراد متفاوت است. در بیماران ام اس فاصله بین حرکات روده طولانی است بنابراین اجابت مزاج آنها نیز به فواصل بیشتری انجام میشود.

علائم یبوست:

مدفوع خشک
زور ردن
نفخ
دل درد
حس تخلیه ناکامل

٤ اقدام کلی جهت درمان یبوست:

۱. مصرف مایعات:
تقریبا ۱۰ فنجان مایعات در روز مصرف شود تا دچار یبوست نشوند. بهتر است از مصرف زیاد کافئین پرهیز شود زیرا کافئین ادرار آور است و باعث کم آبی میشود.

۲. چربی های اشباع شده را حذف کرده و بجای آن روزانه پنج سهم میوه و سبزیجات مصرف کنند. میوه ها و سبزیجات حاوی فیبر هستند که به حرکات روده و نرم شدن آن کمک میکنند.

۳. فعالیت و ورزش
ورزش با توجه به فرد و نوع بیماری متفاوت است.

٤-نظارت بر داروها
اگر داروی خاصی باعث یبوستتان شده از پزشک بخواهیدكه آن را با داروی مشابه دیگری عوض کند

♦️درمان یبوست شدید:

 فرآورده های حجیم کننده مدفوع :

فرآورده های حجیم کننده قسمت های غیر قابل هضم گیاهان مثل سبوس و ساقه گیاهان هستند. این فرآورده ها شامل سبوس، پوست گندم و متیل سلولز هستند.

 نرم کننده های مدفوع:
برای مثال روغن کرچک.

 ملین های اسموتیک:
مانند : لاکتولوز و پلی اتیلن

 ملین های محرک:
مانند بیزاکودیل

شیاف و انما:
یکی از فواید شياف و انما این است که میتوان حرکات روده را پیش بینی کرد.

ماساژ شکمی: ماساژ ملایم شکم به مدت ۴ دقیقه جریان کولون را تسریع میکند.

 بیوفیدبک:
بیوفیدبک روشی جدید است که به دوباره فعال کردن فعالیت روده کمک میکند.

 راهکارهای درمان بی اختیاری مدفوع:

ابتدا باید مشخص شود که آیا مشکلات مربوط به ام اس است یا غیر از آن.

رژیم غذایی:
رژیم غذایی از فردی به فرد دیگر متفاوت است. شیرینی های حاوی گل ختمی و موز مناسب است.

یک روال منظم جهت تخلیه روده ها:

بهتر است یک روال منظم جهت رفتن به توالت ایجاد کنید

داروهایتان را چک کنید:

ببینید کدام دارو باعث ایجاد یبوست یا اسهال میشود. بیماران مبتلا به ام اس که به دنبال استفاده از ملین ها دچار بی اختیاری مدفوع هستند باید از نظر یبوست چک شوند.

تقویت اسفنکتر:
بهم فشردن عضلات اطراف مقعد به محکم شدن و کنترل عضلات آن کمک میکند. قوی کردن عضله اسفنکتر به انجام تمرین های منظم بیشتر از ۴ ماه نیاز دارد.

استفاده از بیوفیدبک:
جهت تقویت کردن عضلات مقعدی از جلسات بیوفیدبک کمک بگیرید.

بیوفیدبک از طریق کامپیوتر نحوه عملکرد عضلات را آموزش میدهد.

جراحی:
اگر تخریبی در عضله اسفنکتر باشد یا اگر پرولاپس (بیرون زدگی رکتوم ) داشته باشید توسط جراحی اصلاح میشوند.

محافظت از پوست:
شستشوی آرام با آب و صابون پس از دفع، اجتناب از کرم ها و لوسیون ها، پوشیدن لباس زیر نخی که به پوست اجازه تنفس بدهد، همگی کمک کننده اند.