نیستاگموس چیست؟

نیستاگموس

طبق تعریف جهت نیستاگموس بر پایه فاز تند آن معین می شود. برای بررسی آن مانند معاینه حرکات چشمها عمل می کنیم ولی باید انگشت خود را از میدان دید بیمار خارج ننماییم، در غیر این صورت نيستاگموس کاذب بروز می کند.
نوعی نیستاگموس فیزیولوژیک بنام اپتوکینتیک وجود دارد که مرکز آن نشر آهیانه – پس سری  میباشد و زمانی پدید می آید که شخص ثابت است و جسم متحرک ویژه ای (مانند استوانه مخطط گردان) در میدان دید او قرار می گیرد و یا هنگامی که شخص از داخل وسیله نقلیه متحرک، درختان یا تیرک های در امتداد مسیر را مشاهده می نماید. این گونه نیستاگموس در ضایعات ناحیه آهیانه – پس سری، در افراد نابینا و همچنین بطور گذرا در آسیب شدید لب پیشانی از بین می رود. نیستاگموس اپتوکیتیک را می توان در افراد متمارض یا هیستریک با بهره گیری از استوانه مخطط گردان بررسی نمود که آیا واقعا تظاهر مرضی دارند یا نه.
از نظر جایگاه آناتومیک، ممکن است مرکزی یا محیطی باشد. در نوع مرکزی نیستاگموس افقی، چرخشی و یا عمودی است در صورتی که در نوع محیطی معمولا افقی و یک جهتی و همراه با سرگیجه و تهوع شدید می باشد. منظور از آسیبهای مرکزی ایجاد کننده نیستاگموس ضایعات واقع در ساقه مغز یا مخچه است. آسیبهای محیطی بروز دهنده نیستاگموس به دستگاه دهلیزی محیطی (گوشها) و بیماریهای آن مانند سندرم منير (Meniere) و لابیرنتیت حاد مربوط هستند
از نظر راستای حرکات چشم،ممکن است افقی، عمودی و یا چرخشی باشد. در آسیب های ساقه مغز، ممکن است در راستاهای مختلف دیده شود. پیدایش نیستاگموس عمودی از ویژگی های مهم ضایعات تگمنتوم ساقه مغز بویژه در پونز میباشد.
بطور کلی آسیب هایی که نیستاگموس عمودی ایجاد می کنند عبارتند از:

• آسیبهای میلین زدای ساقه مغز

• تومورها

• ناهنجاریهای آرنولد- کیاری

• آسیبهای عروقی

• سندرم ورنیکه

• سیرنگوبولبی

آسیب های زاویه پل مغزی و مخچه

این گونه آسیب ها نیستاگموس خشن (Coarse) دو طرفه ای ایجاد می کنند که در آن حرکت کره چشم به سمت ضایعه کندتر و خشن تر است.

نیستاگموس الاكلنگی با آتاکسیک

در این نیستاگموس دو چشم در جهت مخالف یکدیگر نوسان چرخشی – عمودی پیدا می کنند یعنی یکی به سمت پایین و خارج و دیگری رو به بالا و داخل حرکات رفت و برگشتی انجام می دهد این علامت در آسیبهای هیپوفیز و پاراسلار مانند کرانیوفارنژیوما دیده میشود.

اسیلوپسی

بیمار مبتلا به اسیلوپسی احساس می کند که اشياء ثابت به جلو، عقب، بالا، پایین و با به طرفين روند و این احساس با نیستاگموس شدید به جهت های مختلف همراه است. اسیلوپسی از ویژگی های آسیب هسته های دهلیزی (وستیبولر) ساقه مغز می باشد.

Ocular Bobbing

پرش های تند و خودبخودی است که چشم ها در جهت پایین پیدا می کنند و به آرامی به خط وسط بر می گردند این حالت در آسیب های گسترده و تخریبی پل مغزی دیده میشود.

اپسوکلونوس

اپسو کلونوس نوسانات چشم ها بطور سریع و باهم (کونژوگه) در جهت افقی، چرخشی و یا عمودی میباشد که با حرکات ارادی بدتر می شوند؛ همچنین وقتی بیمار بخواهد چشمهای خود را ثابت نگه دارد، حرکات چشمی او تشدید می گردند. این علامت در آسیب های دو طرفه مغز میانی دیده می شود.

دیستری چشمی

در این اختلال حرکتی، چشم ها به هنگام ثابت کردن تصویر چندبار نوسان سریع پیدا کرده، سپس حرکات آنها کاهش می یابد و تثبیت می شوند. این عارضه در آسیب های شدید هسته ها و کرمینه (ور میس) مخچه مشاهده می گردد.

علل نیستاگموس

• مادرزادی: از بدو تولد وجود دارد و تا پایان عمر ادامه می یاید.
• علل چشمی:البینیسم، بیماریهای شبکیه مانند دژنرسانس ماکولا،نیستاگموس معدنچیان و کاتاراکت
• بیماری های لابیرنت: لابیرنتیت، سندرم منير و سرگیجه وضعیتی خوش خیم
• آسیب های عصب هشتم: مالتیپل اسکلروسیس، انسفاليت ساقه مغز، گليوم، خونریزی، انفارکتوس، سندرم ورنیکه و سیرنگوبولبی
• بیماری های مخچه:خونریزی مخچه، انفارکتوس، آبسه، تومورها، مالتیپل اسکلروسی، دژنرسانس ارثی،التهاب ویروسی، تومورهای زاویه پونز و مخجه و ناهنجاری ارنولد- كباري