عوارض نورولوژیک بیماری های داخلی و مصرف مواد سوء و توکسیک

عوارض نورولوژیک

گاهی ممکن است یک نشانه و علامت عصبی اولین تظاهر بیماریهای داخلی و سیستمیک باشد به طوری که ذهن پزشک فقط به مشکل عصبی بیمار معطوف شده و از تشخیص بیماری اولیه و زمینه ای دور بماند. به عنوان مثال بیمار مبتلا به پرکاری تیروئید می تواند مدتها به علت لرزش دستها و سر درد مراجعه کند یا بیماری که دچار آدنوم هیپوفیز است اولین شکایت او مشکل بینایی باشد. گاهی اوقات بیماران مبتلا به دیابت زمانی به پزشک مراجعه می کنند که نوروپاتی حسی به صورت گز گز و مور مور یا اختلال دید به دلیل ضایعه عصب بینایی و شبکیه برای آنها ایجاد شده باشد. در این مقاله امکان شرح مفصل تظاهرات عصبی همه بیماری ها وجود ندارد ولی به اختصار عوارض نورولوژیک بیماری های سیستمیک و مواد سمی و مخدر که شایع ترند بیان می گردد.

عوارض عصبی پرکاری تیروئید

ضعف عضلات پروگزیمال، سردرد، لرزش اندام ها، عصبانیت، اختلال خواب، اضطراب و تپش قلب، بیرون زدگی چشم ها، دو بینی، همراه با میاستنی و کاهش آستانه تشنج

عوارض عصبی کم کاری تیروئید

کاهش حافظه، سردرد، آتروفی مخچه، اختلال خواب مانند پرخوابی، آپنه خواب، خستگی پذیری، علائمی مانند دمانس، اختلال بلع و اختلال در صدا (به علت فشار تیروئید بزرگ شده) بالا رفتن CPK خون.

عوارض عصبی کم کاری پاراتیروئید (هیپو پاراتیروئیدی)

به علت رسوب کلسیم در هسته های قاعده مغز علائمی شبیه پارکینسون و همچنین حملات تشنجی ممکن است بروز کند.

عوارض عصبی پر کاری پاراتیروئید

علت عوارض پر کاری پاراتیروئید ناشی از افزایش کلسيم خون می باشد. معمولا در کلسیم بالای ۱۲ میلی گرم، درصد عوارضی مثل بی اشتهایی، تهوع، استفراغ، خستگی پذیری، سردرد بروز و به دنبال آن گیجی، خواب آلودگی، استوپور بروز می کند. همچنین حملات میوکلونوس، سفتی عضلات و افزایش پروتئین مایع نخاع ذکر شده است.

عوارض عصبی آکرومگالی

سردرد، تعریق بیش از حد، ضعف عضلانی، زود خسته شدن، بروز دیابت و عوارض آن و فشار به کیاسما اپتیک و مشکلات میدان دید.

عوارض عصبی انسولینما (تومور ترشح کننده انولین)

حملات هیپوگلیسمی (سقوط قند خون)، تشنج و كما.
در صورتی که کاهش قند خون مدت زیادی طول بکشد، عوارض جبران ناپذیری مانند اختلال هوش، حافظه، تشنج و دیستونی پایدار اندام ها بروز می کند.

عوارض عصبی لوپوس

انسفالوپاتی، پسیکوز، اختلال خلقی، اضطراب، تشنج، سکته مغزی، ترومبوز عروق مغزی، افزایش فشار مغز، نوروپاتی، کره، میلیت، سردرد میگرنی، التهاب عصب بینایی

عوارض عصبی بهجت

ترمبوز وریدهای مغز، افزایش فشار مغز، سردرد، دپرسیون، پسیکوز، علائم گرفتاری ساقه مغز (درگیری اعصاب مغزی)، علائم مخچه ای، همی پارزی و تشنج.

عوارض عصبی ژوگرن

پلی نوروپاتی (شایع ترین عارضه)، نوروپاتی دردناک حسی، گرفتاری اعصاب جمجمه ای به ویژه زوج 5 مغزی و تابلوئی مانند مالتیپل اسکلرويس (MS).

عوارض عصبی اسکلرودرمی

عوارض عصبی اسکلرودرمی نادر است ولی شایع ترین آن میوپاتی می باشد. ضعف و سفتی در عضلات صورت بویژه اطراف لب ها بروز کرده بطوریکه بیمار نمی تواند لبهای خود را جمع کنید، همچنین ممکن است گرفتاری عصب بینایی یک یا دو طرفه بروز نماید.

عوارض مصر سار کوئیدوز

گرفتاری اعصاب جمجمه ای (50٪ تا 75%) به ویژه زوج هفتم (25 تا 50%).
مننژیت آسپتیک، وجود توده در مغز، هیدروسفالي، انسفالوپاتی. نشنج ضایعات نخاعی، سندرم ناحيه دم اسبی، نوروپاتی (حرکتی و حسی)، سندرم گیلن باره، میوپاتی. پولی میوزیت و در موارد نادری سندرم سکته مغزی

عوارض عصبی دیالیز

بدنبال همودیالیز یا دیالیز صفاقی ممکن است عوارض زیر دیده شود:

سردرد (%۷۰)، تهوع، کرامپ عضلانی، تحریک پذیری عصبی، بی قراری، گیجی و منگی و تشنج.

عوارض عصبی هیپوکالسمی (کاهش کلسيم خون)

پارستزی، تتانی، تشنج در هیپوکلسمی دائمی و شدید دپرسیون، گیجی، دمانس تغییرات شخصیتی ممکن است بروز کند. همچنین اضطراب و حملات پانیک، افزایش فشار داخل مغز و ادم پاپی و سردرد گزارش شده است.

عوارض عصبی کمبود ویتامین E

آتاکسی، از بین رفتن رفلکس ها، افتالموپارزی، ضعف عضلات پروگزیمال و بالا رفتن CPK از عوارض کمبود این ویتامین است.

عوارض عصبي الكل

در مصرف طولانی و مزمن الکل ممکن است عوارض زیر بروز کند:
دژنرسانس مخچه، سندرم کورساکف، نوروپاتی ناشی از کمبود ویتامین های B، زوال عقلی، دژنرسانس کورپوس کالوزوم (سندرم Marchiafava Bignami)، سندرم ورنیکه کورساکف، نوروپاتی عصب بینایی، میوپاتی، کاردیومیوپاتی، آتروفی مغز، انسفالوپاتی کبدی “با درگیری کبد” تشنج در صورت قطع ناگهانی آن در افراد الكليک (دلیریوم پر منس).

عوارض عصبی ترامادول (tramadol)

ترامادول از قرصهای ضد دردی است که مصرف ممتد آن موجب اعتياد و حملات تشنجي می گردد. نگارنده جوانان زیادی را دیده است که به علت اعتیاد به این قرص دچار حملات صرعي شده بودند.

عوارض عصبی مواد مخدر

مواد مخدری که متأسفانه در ایران رایج است عبارتند از شیشه، کراک (Crack)، هروئین کوکائین (Cocaine) که همه آنها موجب بروز وازکولیت عروق محیطی و مرکزی و در نتیجه علائمی مانند نوروپاتی، سکته های مغزی و تشنج می شوند. علاوه بر این بروز حالات روانی و توهمی در آنها باعث ایجاد خطرات جدی و مرگبار برای خود و دیگران می شود. علاوه بر این کوکائین موجب حالت سرخوشی بیش از حد، هیپرتانسيون، تاکیکاردی، لرزش، میوکلونیک رفتار روانی و تشنج گرندمال می شود.

عوارض ماری جوانا

عوارض مصرف ماری جوانا مانند مسمومیت با الكل است با علائم گیجی، سرخوشی بیش از حد (Euphoria) و در مصرف زیاد دپرسیون شدید و Stupor بروز می کند. از عوارض خطرناک آن احساس های خاص و توهمات بینایی میباشد بطوریکه که بیمار احساس می کند که می تواند پرواز کند و دست به اعمال خطرناک خواهد زد.

عوارض عصبی آرسنیک

این مواد در قدیم برای درمان سیفیلیس بکار می رفت ولی امروز در ترکیبات حشره کش ها و کشتن جوندگان موذی و رنگهای صنعتی بکار می رود. علائم آن بصورت انسفالوپاتی (سردرد، گیجی، تشنج، و نوروپاتی محیطی می باشد. در مسمومیت مزمن زیر ناخن ها خط سفید رنگی بنام mees’s line با عرض ۱ تا ۲ میلی متر بوجود می آید.
نکته مهم اینکه افرادی که به طور منظم و مرتب ماهی می خورند، ممکن است مسمومیت مزمن ارسنیک پیدا کنند و تابلوئی شبه ALS در آنها برور کند.

عوارض عصبي تالبوم

این ماده در قدیم برای درمان کرم های گوارشی مصرف می شد. امروز گاهی برای خودکشی بکار میرود و عوارض آن بصورت نوروپاتی حسی دردناک، ریزش مو، آتروفی عصب بینایی افتالموپلژی می باشد. مصرف کلرورپتاسیم در دفع سریع این ماده موثر است.

عوارض عصبي لينيوم

ليتيوم از داروهای خوراکی است که برای درمان بیماران دو قطبي، سردرد کلاستر، سردرد هیپنیگ و گاهی در بیماری موتور نورون (SLA) تجویز می شود. عوارض عصبی این دارو عبارتند:
لرزش اندامها، عوارض عصبی آن، تهوع، خستگی، افزایش کلسیم خون و ریزش مو، کاهش حافظه، آتاکسی، دیسارتری و ایجاد هیپوتیروئیدی (ليتبوم از ساخته و آزاد شدن هورمون تیروئبل جلوگیری می کند).