سکته مغزی
سکته مغزی نوعی اختلال نورولوژیک ناگهانی است که به علت عروق کانونی قابل انتساب است که به دنبال آن خونرسانی به ناحیهای که دچار سکته شده است مختل میشود، یا به طور سادهتر زمانی که جریان خون قسمتی از مغز قطع میشود این نوع سکته اتفاق میوفتد.عوامل خطر زا در بروز سکته های مغزی عبارتند از:
سن بالا، فشار خون بالا، سیگار ، مرض قند، چاقی بیش از حد، افزایش چربی خون، مصرف زیاد الکل، داشتن دریچه مصنوعی قلب، تنگی کاروتید ها، مصرف مواد مخدر، سابقه سکته قلبی، بینظمی ریتم قلب ،اریتمی قلبی و بسیاری عوامل دیگر.
علائم
بروز ناگهانی ضعف و بی حسی در یک طرف بدن تغییر دید در یک یا دو چشم یا دشوار شدن بلع غذا، سردرد شدید بدون علت، مشکلات راه رفتن همراه با سرگیجه، مشکلات ناگهانی در صحبت کردن و شناخت دیگران از جمله این علایم هستند.
وقتی فردی با علائم و نشانههای سکته به بخش اورژانس مراجعه میکند، در ابتدا باید نوع سکته را مشخص کرد چون روشهای درمانشان متفاوت است. پس نخستین اقدام پس از پایدار کردن علائم حیاتی بیمار انجام «سی تی اسکن» مغز است.
در سکته ایسکمیک مغزی هر قدر درمان سریعتر انجام شود نتیجه بهتری دارد و حداکثر 3 ساعت از شروع سکته ایسکیک مغزی فرصت برای تزریق آمپول حل کننده لخته وجود دارد.
درمانهای دارویی برای کنترل فشار خون بالا، خون ریزی و تورم مغز کفایت میکند ولی گاهی نیز انجام عمل جراحی اورژانس ضرورت پیدا میکند.
تفاوت های ظریف بین نشانههای سکته مغزی و میگرن
گاهی اوقات نشانههای سکته مغزی ممکن است با نشانههای میگرن اشتباه گرفته شوند. در این قبیل موارد به یاد داشته باشید:
نشانه های سکته مغزی یا TIA ناگهانی هستند، در شرایطی که نشانه های میگرن به آرامی آغاز شده و سپس پخش و تشدید می شوند.
نشانه های میگرن به طور معمول مثبت هستند و فرد محرک اضافی مانند دیدن نورهای چشمک زن و اشکال کج و معوج را تجربه می کند. در مقابل، نشانه های سکته مغزی مانند: از دست دادن بینایی،شنوایی، لامسه یا قدرت اندام ( یعنی منفی هستند).
سکته مخصوص کهنسالان نیست!
باور غلطی که وجود دارد این است که سکته مغزی، بیماری پیرمردهاست، اما حقیقت این است که آمار وقوع آن بین زنان بیشتر از مردان است. درواقع بیش از ۶۰درصد مرگهای ناشی از سکته مغزی درزنان رخ میدهد.
درمان…
درمان اولیه بس از بروز سکته انجام اقدامات پرستاری برای محافظت راه تنفسی او میباشد. اگر در سی تی اسکن دیده شد که یک لخته خون در شریان وجود دارد، باید فوراً با استفاده از داروهای ترومبولیتیک اقدام به حل کردن آن نمود. این درمان ممکن است باعث بهبود عواقب سکته نیز بشود
اما در هر موردی نباید آن را بکار برد، زیرا باعث افزایش خطر بروز خونریزی در مغز میشود.
انجام درمان طولانی مدت برای کاهش خطر وقوع سکتههای مغزی بعدی بستگی به این دارد که علت ایجاد این سکته مغزی چه بودهاست. یکی از راههای درمان سکته مغزی ناشی از انسداد عروق، تزریق RTPA میباشد که حل کننده لخته مسدوده در رگ است
هر قدر این درمان سریعتر انجام شود نتیجه بهتری دارد و حداکثر ظرف چهار ساعت و نیم از شروع سکته مغزی قابلیت تزریق وجود دارد. هر قدر تزریق از شروع سکته به تأخیر بیفتد احتمال بروز خونریزی مغزی بدنبال این درمان بیشتر میشود. این دارو از طریق ورید بازویی یا داخل شریانی تزریق میشود.
اگر زمان فوق از دست برود و علت سکته آمبولی یا ترومبوز عروق مغزی بودهباشد، داروهایی مثل آسپیرین یا وارفارین تجویز میشود تا با رقیق کردن خون از وقوع لختههای خون جلوگیری کند. اگر مشخص شد که یک شریان دچار تنگی شدهاست ممکن است با جراحی بتوان آن را باز نمود. بعد از بروز یک سکته مغزی که علتش خونریزی و پاره شدن یک شریان بودهاست، درمان بر روی زمینهٔ ایجاد کننده آن متمرکز میشود. درمان طولانی مدت آن ممکن است شامل تجویز داروهای ضد فشار خون باشد تا فشار خون را پایین آورده و از احتمال خونریزیهای بعدی جلوگیری کند. اگر سکته مغزی بر اثر التهاب شریان باشد ٬داروی کورتون دار تجویز میشود.
در بیشتر موارد سکتههای مغزی، درمانهای توانبخشی مثل فیزیوتراپی، کاردرمانی و گفتاردرمانی چه در بیمارستان و چه در خانه ضروری میباشد.
تغذیه در بیماران سکته مغزی
دانه: اطمینان حاصل کنید که حداقل نیمی از انتخاب های خود را از این گروه از دانه های کامل انتخاب کنید.
سبزیجات: سبزیجات سبز تیره و نارنجی رنگ که اغلب غنی از مواد مغذی هستند را انتخاب کنید و به طور منظم خوردن لوبیا و نخود را به یاد داشته باشید.
میوه ها: هر روز انواع میوه های تازه، منجمد یا خشک شده را بخورید.
فراورده های لبنی: غذاهای لبنی کم چرب و یا بدون چربی را انتخاب کنید یا انواع مواد غذایی غیر لبنی سرشار از کلسیم را در هر روز مصرف نمایید.
پروتئین: گوشت کم چرب و یا بدون چربی (مرغ) انتخاب کنید و تغییر انتخاب های خود را بیشتر با لوبیا، نخود فرنگی، آجیل، دانه ها و منابع ماهی انجام دهید از نظر چربی، بیشتر از منابع چربی خود را از ماهی، آجیل و روغن های گیاهی تامین نمایید. منابع چربی از کره، مارگارین، را محدود نمایید.
آمبولی مغزی
در آمبولی مغزی یک سرخ رگ مغزی به دلیل وجود تودهای که از جای دیگر آمده است بسته میشود و نشانههایی کم وبیش مشابه آنچه در ترومبوز است را ایجاد میکند در آمبولی مغزی باید منشاء اولیه را پیدا کرد و در این موارد قلب پیش از مناطق دیگر بدن باید مورد توجه قرار گیرد.
در اینجا تاکید میکنیم که اگر هر فرد جوانی با آمبولی مغزی مراجعه نمود باید تحت بررسی کامل قلبی قرار گیرد. مهمترین کار تشخیص برای دیدت کانون سکته و بررسی عروق مغزی سی تی اسکن و ام ار آی میباشد .
نکته قابل توجه این که وقتی سکته مغزی در طرف نیمکره چپ مغز اتفاق افتد قسمت راست بیمار را دچار اختلال میکند و بالعکس.